تاريخچه ساخت مبل و آشنايي با سبک هاي اصيل ساخت صندلي
تاريخچه ساخت مبل و آشنايي با سبک هاي اصيل ساخت صندلي
يکي از شاخصه هاي رشد تمدن، تغيير و تحول در نگرش انسان نسبت به زندگي بوده است و به طبع آن تغيير در طراحي در کليه اسباب و لوازم مورد استفاده در زندگي از طراحي در لباس تا معماري و دکوراسيون داخلي منازل و… ظهور صنعت در قرن نوزدهم، تغييراتي بنيادين در تفکر و توليد ايجاد کرد و انتقال و تغيير صور و اشکال از معماري سنگين و مکعبي شکل به صور منحني شکل، يکي از عوامل زمينه ساز در طراحي مبلمان بوده است. به عبارتي معماري و دکوراسيون را اساساً نمي توان از هم تفکيک کرد.
مبلمان از تغيير شکل و تحول چهارپايه ها، نيمکت ها… و ميزهاي ساده حاصل شد و اين تغييرات تدريجاً و در طول زمان حاصل شد و اين تغييرات تدريجاً و در طول زمان حاصل شد زمان ساخت نخستين مبل هاي اوليه را، به علت عدم دستيابي به نام سازندگانشان دقيقاً نمي توان مشخص کرد. بعد از قرن 15 بود که اولين مبل هايي که شناسايي شده اند نام سازندگان و صنعتگران خود را به همراه داشته اند. در قرن 18 ميلادي مبلمان حجيم و پر زينت، انعکاسي از معماري و اماکن مذهبي آن دوران بود، قطعات قطور و خشک و خشن به مدد کنده کاري هاي حجيم همراه با نصب قطعات فلزي گران قيمت و سنگ ها و چوب هاي کمياب تزيين مي شدند و اين مخصوص دوراني است که هنوز مهارت هاي فني و تکنولوژي ماشيني نتوانسته بود توان سازندگان را افزايش دهد. در عصر رنسانس، مهارت هاي فني فوق العاده موجب پيدايش کنده کاري هاي بسيار عالي و بديع نخست در ايتاليا و بعدها در آلمان، اسپانيا، فرانسه و بالاخره انگلستان گرديد و دقيقاً مبل هاي دوره رنسانس از خطوط معماري ساختمان ها پيروي مي کردند. سبک هاي آن دوره به نام سلاطين نام گذاري شده بودند که از آن ميان مبل هاي تئودور، اليزابت، ژاکوبي، ويليام، ماري، ملکه آن و لوئي فرانسه را مي توان نام برد. و در برخي ديگر از نام سازندگان خود مايه گرفته بودند که از آن ميان مبل هاي چيپندل Chippendale، (هپل وايت) Hepple white، آدام (ADAM) و شراتون (Sheraton) معروف ترين آنان هستند.
از قرن 18 ميلادي به بعد مبل هاي سنتي گسترش پيدا کرد و ارزش خود را در دهه هاي بعدي نيز حفظ نمود و حتي امروزه بعد از چندين قرن هنوز از اين سبک ها استفاده مي شود.
به منظور هماهنگ شدن با معماري تحول يافته مبلمان نيز بتدريج نه تنها از طريق فرم و سبک بلکه از نوع مواد و چوب نيز تغيير يافت. چوب هاي مختلفي مثل بلوط، سرو، آبنوس، گردو، شاه بلوط بتدريج جايگزين چوب گردو و ماهاگوني شدند.
در اواخر قرن 17 از چوب گردو و به ميزان قابل ملاحظه اي در ساخت مبلمان استفاده مي شد. تزئينات مبلمان در گذشته غالباً در تداخل با مفهوم کاربردي و استفاده و اتلاف وقت قرار مي گرفت. اين امر هنرمندان سازنده را به سمتي سوق داد که بتوانند به صرف انرژي و وقت قرار مي گرفت. اين امر هنرمندان سازنده را به سمتي سوق داد که بتوانند با صرف انرژي و وقت کمتر، محصولاتي مقاوم و زيبا و حتي المقدور به صورت ماشيني خلق کنند و در واقع از مصالح به کار رفته حداکثر استفاده را به عمل آوردند.
عمل اتصال و مونتاژ قطعات چوبي از مهارت هاي مربوط به کنده کاري نشات مي گرفت. از خراطي چوب جهت سبک کردن مبلمان هاي سنگين و تغيير شکل از قطعات مکعبي مستطيل به استوانه اي استفاده شد. پس از اختراع ماشين هاي تراش و با افزايش راندمان کاري فرآيند هايي مانند خم کردن چوب، ورقه ورقه کردن و مونتاژ مکانيکي قطعات به سازندگان اين مدد را رساند که بتوانند زيباترين و مقاوم ترين مبل ها را در کوتاه ترين زمان ممکن با تناسبات بديع و بر مبناي ابعادي استاندارد بيافرينند و همچنين تحول در علم شيمي و فرآورده هاي شيميايي صنعتي، در قياس با گذشته انواع مواد جلا دهنده مصنوعي و مقاومي را در اختيار سازندگان قرار دارد تا بتوانند به مبل ها، نماي دلپذيرتري بدهند. از آنجا که صندلي ها در تاريخچه مبلمان جاي ويژه يي دارند و به عبارتي صندلي هاي قديمي از اجداد مبلمان هاي امروزي محسوب مي شوند در ذيل به معرفي چند سبک صندلي مي پردازيم.
سبک ژاکوبي
مبلمان به سبک ژاکوبي
سبک ژاکوبي Jacobean Style:
ژاکوبي يک سبک مبلمان انگليسي است که در فاصله سال هاي 1603 تا 1688 شکل گرفته است صندلي بلوطي با پشتي بلند و با پايه هاي کنده کاري شده ظريف و تشکچه با پوشش مخمل اسپانيايي معرف کليه تناسب ها و خطوط اين نوع مبلمان است. از تشکچه نرم مبلمان ژاکوبي اوليه، مبلمان با پوشش پارچه سبک استوارت Stewart Style پديد آمد در اين سبک شکوه سبک و ظرافت فوق العاده کار نتيجه پيشرفت هاي درودگري بود به نام گرين لينگ گينبز. Grinling Gibbons
سبک ملکه آنهسبک ملکه آن:
در عصر ملکه آن مبلمان خانگي از مشخصات و خصوصيات کنده کاري که معرف سبک هاي گذشته بود فاصله گرفت. اين سبک اولين نوع مبلمان در انگلستان بود که در آن ترکيب توامان زيبايي و راحتي مطرح بود. دسته هاي صندلي و پشتي هاي آن مناسب با بدن انحناي داده شده بود، روکش هاي پارچه اي جاي کنده کاري را گرفت و پايه هاي پنجه شيري خطوط منحني و نيز گوشه هاي گرد شده در اين سبک پديدار و چوب بيست پايه هاي صندلي ناپديد شدند. پشتي هاي مجلل و مرتفع سبک هاي قبلي به ارتفاع کوتاه تري نزاع پيدا کردند. در اين دوره بود که براي اولين بار در انگلستان از چوب ماهاگوني استفاده شد. صندلي هاي سبک ملکه آن، پشتي هاي تو رفته يا صاف داشته و صندلي روکش پارچه اي داشته و غالباً قابل برداشتن از روي صندلي بوده است.
سبک چينپدل Chippendale Style:
توماس چينپدل در فاصله 1775 – 1750 سرآمد کابينت سازهاي لندن بود با ورود ماهاگوني به صحنه حرفه درودگري، چينپدل مبادرت به تهيه طرح هايي نمود که اختصاصاً با اين چوب جديد انطباق داشتند در کار خود منحصراً به کنده کاري هاي ظريف تکيه کرده و از منبت کاري پرهيز مي نمود. پايه هاي کروي و پنجه هاي موجود در جرح هاي اوليه وي در طرح هاي بعدي کنار گذاشته شده و در عوض از پايه هاي راست در کارهاي بعدي استفاده گرديد.
سبک توماس چيپندل
سبک توماس چيپندل
سبک رابرت آدام Robert Adam style:
رابرت آدام، معمار تعداد زيادي از قصرها و خانه هاي باشکوه لندن بود. در سبک وي نفوذ گنجينه هاي کلاسيک را که در پمپي Pompe و هرکولونوم Herculaneum حفاري گرديدند منعکس است. صندلي هاي رابرت آدام تنوع فوق العاده اي را داشته است ولي شايد بتوان صندلي با پشتي بيضوي را نمونه بارز اين سبک دانست. ارتفاع اين صندلي ها براي حفظ کنتراست بين پانل هاي عمودي و پنجره هاي بلند معماري وي کوتاه گرفته مي شد.
سبک رابرت آدام
سبک رابرت آدام
ُبک هپل وايت
سبک جرج هپل وايت George Hepplewhite style:
هپل وايت، يک کابينت ساز باديد عملي قوي بود که کارهاي خود را ابتدا به سبک آدام ساخت. بعدها صندلي با پشت بيضوي و سپري سبک آدام را اصلاح و تکميل نمود. اين صندلي جديد با طرح شاخه گندمي و دکوراسيون باز، نمونه اي از طرح شيک و سبک طرح هاي زيبا و فوق العاده متقارن وي بود هپل وايت معتقد بود که زيبايي خط در انحناي آن است و به همين دليل از طرح هاي با خط مستقيم پرهيزمي نمود. او به چوب ماهاگوني و خصوصيت مقاوم آن که به کمک آن مي توانست کارهاي سبک وزني بسازد عشق مي ورزيد. در کارهاي خود براي پيدايش سايه روشن مشخص تر در قسمت هاي کنده کاري شده از جلاي روشن استفاده مي کرد. کتاب راهنماي کابينت ساز و دوزندگان مبل The cabinet makers & upholsterer به وسيله همسرش (آليس) طبع گرديد.
سبک توماس شراتونسبک توماس شراتون (1806- 1751) Thomas Sheraton:
شراتون يکي از مهم ترين طراحان مبلمان در نيمه دوم قرن 18 محسوب مي گردد و با اينکه خود مبل ساز بود احتمالاً هرگز يکي از طرح هاي خود را نساخت. بيشتر صندلي هاي وي ظاهري با ظرافت زنانه داشتند ولي به علت دانش مبل سازي وي همه آن ها از استحکام قابل ملاحظه اي برخوردار بودند. شراتون فسمتي از اطلاعات خود را از سبک فرانسوي لوئي شانزدهم به عاريت گرفت ولي نفوذ آن بر روي طرح، فوق العاده بود. کتاب ترسيمي کابينت سازها و مبل سازها The cabinet makers & upholsterers drawing book در سال 1793 چاپ شد. در اين زمان ماهاگوني به نفع چوب اقاقيا و چوب مخطط و چوب لاله درختي امريکايي، کنار گذاشته شد. منبت کاري با چوب هاي روشن تر نيز در کارهاي وي وجود داشت.
مبل فرانسوي- دوره لويي پانزدهم (1774- 1715):
شاخص مبل دوره لوئي چهاردهم، کنده کاري ها و خطوط متقارن پيچيده اي بود آندره شارل بول Andre charles Boulle که يک هنرمند جهاني در حرفه درودگري محسوب مي گرديد. سبکي با دکوراسيون گران قيمت ابداع کرد. مبلمان اين دوره، حجيم و سنگين بودند. در دوره لوئي پانزدهم زندگي درباري در نهايت شکوه و جلال بود. مبلمان در اواخر اين دوره، دکوراسيون بيش از حدي را داشته ولي نسبت به مبلمان اوائل دوره کوچک تر و راحت تر بوده است.
آندره شارل بول
مبل طراحي شده توسط آندره شارل بول
در طرح لوئي شانزدهم از هنر هنرمندان گذشته استفاده شد و به کار زيبايي و سادگي بيشتري داده شد. در اين دوره خطوط راست جاي سبک هاي کنده کاري شده شلوغ را گرفتند طراح مشهور، دو امپراطور آخر اين دوره، جي ريزنر J.H.Riesener بود. طرح هاي رمي که در معماري فرانسه به کار مي رفتند بر روي طراحي مبلمان اين دوره نيز تأثير گذارده است.
سبک دانکن فايف Duncan phyfe style سالهاي 1768- 1874:
دانکن فايف در اسکاتلند به دنيا آمد ولي اولين طراح مشهور مبلمان در امريکا گرديد. در کارهاي اوليه وي نفوذ سبک هاي آدام و سبک شراتون منعکس است. در طرح هاي فايف،تعادل، استقامت ساختماني و جنبه هاي اقتصادي پيش بيني شده است. مشخصات بارز طرح هاي وي عبارتند از استفاده از شکل چنگ به عنوان پشتي، کنده کاري هاي تو رفته و برآمده ي استوانه اي و روي پايه ها و دسته ها، پايه هاي پنجره اي برنجي و کنده کاري هاي برگي و تکه ي بارز ديگر در سبک وي را مي توان انحناي رو به خارج پايه هاي صندلي ها و ميزها دانست.
سبک دانکن فايف
سبک دانکن فايف
سبک هاي مدرن Modern Styles:
پس از جنگ جهاني دوم، طراحان مبلمان با مطالعه و بررسي کار روي سبک هاي گذشته توانستند از نقطه نظر هنري و کار روي چوب هاي متعدد و مفاهيم کاربردي آن ها، طرح هاي زيبايي بيافرينند که تداوم اين امر در مبلمان هاي امروزي همچنان ادامه دارد.